Plotseling schrik je wakker door een hevige pijn in het been. Kramp in benen tijdens slapen kan soms voorkomen waarbij de spieren samengetrokken worden. De been- of kuitkramp is vrijwel snel te verhelpen maar de pijn kan nog wel even doorgaan. Wat de oorzaak is, wat te doen bij spierkrampen en hoe het beste deze voorkomen, lees je in dit artikel.
Wat zijn beenkrampen?
Bij kramp in de benen trekken bepaalde spiergroepen zich plotseling samen. Dit kan overdag gebeuren, maar ook tijdens het slapen waardoor je plotseling in pijn wakker kan worden. Tijdens het samentrekken van de spieren zal je een scherpe pijn ervaren die enkele seconden tot minuten kan gaan duren. Meestal is er last van kramp in het bovenbeen, scheenbeen of is er kuitkramp. De intensiteit kunnen wel per persoon verschillen.
Wanneer er kramp is in de benen of kuit ’s nachts dan kan je dit ook voelen of zien aan de buitenkant. Het is een samengetrokken spier die in een soort harde knoop is gespannen, dit is ook goed voelbaar. De pijn kan intens zijn en dit kan soms nog urenlang nog pijnlijk aanvoelen.
De twee voornaamste oorzaken van spierkrampen zijn langdurige spierinspanning bij o.a. het sporten en een verminderde doorbloeding door bijvoorbeeld een slechte houding waardoor de bloedtoevoer (deels) is afgekneld. Maar er zijn zeker nog meer oorzaken die een rol kunnen spelen in het krijgen van spierkrampen. Dit bespreken we verderop in het artikel.
Kramp in bovenbeen
Kramp komt het meest voor in de benen en op verschillende plaatsen. Vooral in de achterkant van het bovenbeen, in de kuit en ook aan de onderkant van de voet. Bij spierkrampen in het bovenbeen is het vaak de hamstring aan de achterkant die samengetrokken wordt.
Heb je dit ’s nachts dan kan je ineens wakker schieten met veel pijn in het bovenbeen. Probeer dan de spier te strekken door het been naar boven te doen en de tenen naar beneden trekken. Dit kan je doen d.m.v. een handdoek, riem of iets anders wat in de buurt ligt en dit doe je dan aan de achterkant van de voet. Dit trek je naar beneden zodat de kramp in de spieren van het bovenbeen vermindert. Eventueel kan je dit ook zittend doen. Ook kan beweging ook helpen om de pijn te verlichten.
Kuitkramp of scheenbeen
Naast kramp in het bovenbeen komt het ook vaak voor dat er kramp ontstaat in de kuit of scheenbeen. Deze trekken plotseling samen doordat de zenuwen die de spieren aansturen verkeerde signalen doorgeven.
De oorzaak van kuitkramp is nog een beetje onduidelijk maar vaak komt het door overbelasting, vermoeidheid of was de bloedcirculatie niet goed door een verkeerde houding of andere reden waardoor de bloedtoevoer naar de spier werd afgesloten. Ook bij kramp in scheenbeen of kuit zorgt het strekken van de gespannen spieren dat de kramp stopt. De pijn kan nog wel een langere tijd doorgaan.
Oorzaak van kramp in benen en kuit
De oorzaak waarom kramp in benen vaak ’s nachts plaatsvinden is dat dan het lichaam in rust is. Hier kunnen verschillende aanleidingen voor zijn die wij hier verder gaan beschrijven. Spierkramp komt niet alleen in de kuit of benen voor maar over het gehele lichaam kunnen krampen ontstaan. Elke spier kan aangespannen worden en samengetrokken en zo komt het ook soms voor in buik, armen of handen.
Overdag of ’s nachts
Spierkrampen kunnen verschillende oorzaken hebben zowel overdag als ’s nachts. Wanneer er overdag kramp in de benen ontstaat kan het ook komen door een lange tijd zitten, staan of liggen. Misschien heb je in een langere periode in een verkeerde houding gezeten waardoor ook de bloedcirculatie niet optimaal was. Een plotselinge beweging kan ook voor been- of kuitkramp zorgen.
Kramp in benen tijdens slapen kan komen omdat het lichaam dan rust. Er ontstaat een soort kortsluiting in de zenuwen waardoor ze een verkeerd signaal doorgeven en de nachtelijke spierkrampen tot gevolg hebben. Dit kan komen door de één van de onderstaande oorzaken die invloed hebben op (been)krampen maar het is ook mogelijk dat je hier niets aan kan doen.
Lang of veel sporten
De krampen tijdens het slapen komen vaker voor wanneer je regelmatig intensief sport. Je kunt te veel of te hard sporten, maar het kan ook een combinatie van beide zijn. Door veel inspanning kunnen de spieren vermoeid raken en dan is er een groter risico op spierkrampen. Als de schoenen niet genoeg ondersteuning meer geven dan kan dit ook een rol spelen op kramp in benen of kuit. Zo kunnen bijvoorbeeld versleten schoenen of onjuiste pasvorm voor een verhoogd risico op kuitkramp bij hardlopen.
Bij langdurige sporten kan je ook overmatig zweten waardoor de oorzaak kan zijn dat je te weinig vocht naar binnen krijgt. Het is niet met zekerheid te zeggen dat een lichte uitdroging invloed heeft maar het is wel belangrijk dat het lichaam genoeg vocht binnenkrijgt. Zo kunnen spierkrampen voorkomen worden en de spieren functioneren beter.
Te weinig beweging
Te veel beweging is niet bevorderlijk maar ook te weinig beweging kan kramp in benen en lichaam veroorzaken. Zit je bijvoorbeeld een lange tijd achter een bureau dan kunnen de spieren verslappen of zelf korter worden.
Strek je niet regelmatig de spieren en heb je te weinig beweging vergroot dus het risico op krampen die vaak ’s nachts in bed optreden. De benen zijn dan in rust en een soort kortsluiting in de zenuw kan voor een plotselinge samentrekking van de spieren zorgen. Het is belangrijk om regelmatig de spieren te strekken en genoeg beweging op een dag krijgen. Dit voorkomt dat de spieren korter worden en vermindert de kans op kramp in benen tijdens slaap.
Zwangerschap
Tijdens de zwangerschap is er ook een verhoogd risico op beenkrampen. De hormoonveranderingen hebben ook invloed en ook de toename van lichaamsgewicht. Al vanaf het begin van de zwangerschap groeit de baarmoeder waardoor er meer druk of spanning op de aderen komt te staan wat kan leiden tot kramp in benen tijdens het slapen. Daarom adviseert men altijd om op de linkerzij te gaan legen voor een betere bloedcirculatie. Een lichaamskussen kan ook de slaaphouding verbeteren en is vaak gebruikt bij zwangere vrouwen.
Door gewichtstoename kan er ook spanning op de spieren komen te staan en worden deze meer belast. De spieren raken hierdoor vermoeider waardoor de kans op kramp in kuit ’s nachts of in het bovenbeen toeneemt. Maar ook te weinig beweging kan de aanleiding zijn van spierkramp. Het is belangrijk dat je wel genoeg beweging krijgt maar dat je tussendoor ook genoeg rust neemt zodat je niet te lang staat of de spieren overbelast.
Kramp in de benen bij ouderen
De kans op spierkrampen neemt toe als je ouder wordt. Zo komt ook regelmatig voor dat er kramp is in de benen bij ouderen en heeft vaak te maken met de vermoeide spieren, zenuwschade of de pezen die korter worden door ouderdom. De nachtelijke kramp kan de nachtrust flink verstoren en pijn doen.
De spieren in de benen van ouderen zijn sneller vermoeid waardoor ze ’s nachts tijdens het slapen kramp kunnen krijgen. De spieren zijn dan in rust en in combinatie met zenuwen die verkeerde signalen doorgeven kunnen de spieren aanspannen en kramp veroorzaken.
Medicijngebruik bij ouderen kunnen ook de aanleiding zijn voor kramp in de benen. Een aantal medicijnen verhogen de kans op spierkrampen of door het gebruik kan er een magnesium of mineraaltekort optreden waardoor ook de kans op beenkrampen hoger wordt.
Medicijngebruik
Verschillende medicijnen kunnen als bij werken hebben dat ze kramp veroorzaken. Dit is vaak bij ouderen die deze medicijnen gebruiken maar dat kan ook voor iedereen gelden. De medicijnen die spierkrampen kunnen veroorzaken zijn: sommige medicijnen tegen hoge bloeddruk, plaspillen, geneesmiddel tegen Alzheimer, medicijnen tegen botontkalking, bepaalde luchtwegverwijders en cholesterol statines. Bespreek altijd met de huisarts of de medicijnen die jij gebruikt de kans op beenkrampen verhogen.
Overgang
Slecht slapen in overgang komt vaak voor en kan verschillende redenen hebben. Er is dan ook een verhoogde kans op pijnlijke benen en spierkrampen. Dit komt regelmatig voor omdat de spierspanning verandert door het afnemen van oestrogeen. Genoeg beweging is belangrijk maar ook een gevarieerd dieet zodat je de juiste vitamines en mineralen binnen krijgt.
Door opvliegers kan er ook last zijn van overmatig zweten ’s nachts en overdag waardoor je een tekort aan bijvoorbeeld magnesium kan krijgen. Veel groenten eten kan de kans op kramp in benen verminderen of eventueel magnesium aanvullen via een supplement.
Er is geen uitsluitend bewijs die dit kan onderbouwen maar er zijn verschillende situaties te vinden waar overgang en magnesium tekort invloed op de aanleiding van spierkrampen lijken te hebben.
Andere factoren
Naast de bovengenoemde oorzaken zijn er nog meer factoren die een rol spelen bij kramp in benen ’s nachts.
- Alcohol: Overmatig alcohol gebruik zorgt ook voor meer risico op kramp.
- Bloedcirculatie: De bloedcirculatie kan minder zijn of er was een beperking in de bloedtoevoer naar de benen doordat het afgekneld was.
- Koude temperatuur: Bij een koudere temperatuur treedt er sneller kramp op. Bijvoorbeeld zwemmen in ijskoud water.
- Leeftijd: Hoe ouder iemand is, hoe groter de kans op kramp.
- Magnesium tekort: Hier is geen uitsluitend bewijs van maar het wordt wel vaak beschreven dat het invloed heeft op spierkrampen.
- Medische aandoeningen: waaronder diabetes, zenuwschade, hart- en vaatziektes..
- Schoenen: Onvoldoende ondersteuning of een verkeerde pasvorm kan de aanleiding zijn van voetkramp, scheenbeen en kuitkramp.
- Uitdroging: Een groot tekort aan vocht kan spierkramp veroorzaken.
- Verkeerde houding: Een lange tijd in een verkeerde houding zitten of te lang zitten, staan of liggen.
- Warming-up bij sporten: Geen warming-up bij sporten vraagt teveel spanning van de spieren. Bijvoorbeeld gelijk gaan hardlopen zonder eerst de spieren warm maken verhoogt de kans op kuit- of beenkrampen.
Wat doen bij spierkrampen?
Schrik je ’s nachts wakker van kramp in de (boven)benen of kuit dan is het beste om snel te handelen. Zo moet je wel weten wat te doen bij spierkrampen om het zo snel mogelijk weg kunt krijgen.
De beste manier om kramp tegen te gaan is door de spieren in tegengestelde richting te trekken. Het is vrij makkelijk om te voelen in welke richting de spieren zich samentrekken. Zorg er dan voor dat je de spieren weer uitrekt door in de tegenovergestelde richting te gaan. Bij kramp in de kuit helpt het trekken aan de tenen vaak richting het scheenbeen om zo de spieren te strekken.
Bij kramp in de benen ’s nachts zal je plotseling wakker schrikken met pijn. Door te strekken verhelp je vrijwel direct de kramp maar de pijn kan nog wel even door blijven gaan. Door voorzichtig en zachtjes de pijnlijke spier te masseren kan dit helpen om te ontspannen. Ook verlicht warmte de pijn, dit kan d.m.v. een speciale zalf of warmtekussen mochten die toevallig in huis liggen. Ook kan een warm bad of douche helpen maar ’s nachts gaat die niet altijd zo makkelijk.
Stappenplan bij beenkrampen
Deze stappen kan je ondernemen om beenkrampen te verhelpen en de pijn te verlichten:
- Rekken en strekken
Het been strekken door het omhoog te houden en aan de tenen trekken richting het scheenbeen om de spieren te rekken.
- Masseren
Doe zachtjes de spier masseren om het warm te laten worden en ontspannen.
- Staan en lopen
Door te staan en voorzichtig de voeten tegen grond drukken en voorover buigen om de spieren te rekken. De beweging van het lopen is ook bevorderlijk.
- Warmte toepassen
Heb je nog steeds veel last van pijn dan kan je de gedane spier warm maken met een warmtezalf of warmtekussen. Een warm bad is ook altijd goed voor het ontspannen van spieren.
- Been verhogen
Bij een nachtelijke kramp kan het ook helpen om daarna het been hoger te leggen d.m.v. een kussen. Zo steun je het been en voelt het sneller beter.
Hoe been- of kuitkramp voorkomen?
Af en toe kan er kramp in benen tijdens slaap voorkomen. De reden is misschien niet altijd duidelijk en er is ook geen reden om bezorgd te zijn. Het volgen van de algemene tips kan de kans op herhaling verkleinen maar mocht je toch regelmatig last hebben dan is het beter om een diagnose laten vaststellen door een arts.
Algemene tips
Hier lees je algemene tips over wat te doen bij (nachtelijke) krampen om de kans te verminderen. Bij de andere risicofactoren hebben wij eerder beschreven wat een hoger risico op nachtelijke krampen geeft dus enkele punten zijn tegenhangers daarvan.
- Drink genoeg water. Voldoende vocht binnen krijgen is belangrijk dus drink zeker de aanbevolen hoeveelheid per dag. Sport en zweet je veel dan moet je ook meer drinken.
- Drink minder of geen alcohol. Alcohol verhoogt ook de kans op spierkrampen dus helemaal geen alcohol drinken is het beste maar ook minder alcohol drinken kan helpen.
- Los beddengoed. Wanneer het dekbed of laken aan de onderkant van het bed vast zit kan dit ervoor zorgen dat het been niet makkelijk kan draaien. Hierdoor kan het in een vreemde houding komen waardoor er kramp ontstaat.
- Masseer je kuit en been. Na het sporten of voor het slapen kan je het been nog masseren om kramp te voorkomen.
- Minder intensief sporten. Langdurig hardlopen en sporten kan voor overbelasting of vermoeidheid van de spieren zorgen. Heb je veel last van kuitkrampen? Kijk dan of minder intensief sporten verbetering geeft.
- Schoenen. Bij sporten is het van belang om een goede ondersteuning te hebben. Maar ook het dragen van hakken kan aanleiding zijn voor kramp in benen. Goede schoenen dragen kan het verschil maken.
- Slaaphouding. De slaaphouding kan ook een rol spelen bij nachtelijke krampen. Bij zij slapen kan je de knieën een beetje optrekken. En bij rug slapen kan je de benen hoger leggen d.m.v. een beenkussen.
- Warm bad nemen. Een warm bad nemen is goed voor de bloedcirculatie en kan spierkrampen verminderen. Alleen is dit waarschijnlijk geen dagelijkse oplossing omdat tegenwoordig de kosten dan te hoog worden. Ook kan een elektrisch kussen wat warmte geeft verlichting bieden.
Medicijnen voor kramp in benen
Er zijn niet veel medicijnen tegen kramp in benen die goed werken en weinig bijwerkingen hebben. De kans op bijwerkingen is vrij hoog vergeleken met de werking bij spierkrampen. Mocht je veel last hebben van been- of kuitkrampen of op andere plaatsen dan kun je altijd met de huisarts bespreken of je medicijnen kan gebruiken.
Zo zijn er twee medicijnen die kramp in de benen kunnen verlichten waarbij er één veilig is tijdens de zwangerschap. Hydrokinine ontspant de spieren waardoor de beenkrampen minder vaak voorkomen maar ook de bijwerkingen komen vaak voor. En het is niet veilig voor zwangere vrouwen. Als alternatief is daar dan magnesiumoxide voor.
Vaak lees je ook over vitamine en mineralen supplementen zoals vitamine B of Magnesium die de symptomen van kramp kunnen verlichten. Alleen hier is ook geen uitsluitend bewijs voor maar omdat het vaak beschreven wordt op andere websites kunnen er wel mensen zijn met een goede ervaring.
Om de pijn te verlichten kan je wel een paracetamol of aspirine nemen maar dit heeft verder ook geen effect op de kramp. Het is namelijk geen ontsteking maar de pijn kan dan wel tijdelijk onderdrukt worden mocht je het lastig vinden om weer in slaap te vallen na beenkrampen.
Om onze artikelen te onderbouwen gebruiken wij wetenschappelijke studies of andere kwalitatieve bronnen. Hiermee maken wij ons artikel zo goed en compleet mogelijk waardoor je altijd goede informatie leest.
Bronnen:
https://www.huisarts.nl/spierverkramping-wat-kan-de-oorzaak-zijn/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/326327
